Musica Temprana

Beschrijving

Zaterdag 25 Februari 2017
Lutherse kerk, 20.15 uur

Tarief: uitverkocht

la ESFERA de APOLO
Peruaanse barokvirtuoos: José de Orejón y Aparicio

Het lijkt op een spionageroman: de muziek van José de Orejón y Aparicio (1706-
1765) die zich in de bibliotheek van de kathedraal van Lima bevond, verdween
plotseling en is nooit meer teruggevonden. Al is het origineel dus waarschijnlijk
verloren gegaan, is er vrij recentelijk tussen de boeken en aantekeningen van een
overleden Argentijnse musicologe een microfilm gevonden met het hele oeuvre van
deze componist. De muziek is door de musicologe in de jaren ‘60 van de vorige eeuw
gefotografeerd tijdens een onderzoek in Lima. Hoe dat mogelijk was is evenzeer een
raadsel.
José de Orejón y Aparicio is de eerste in Latijns Amerika geboren mesties die als
kapelmeester in Lima werkte. Zijn voorgangers waren de Spanjaard Tomás de Torrejón
y Velasco (1644-1728) en de Italiaan Roque Ceruti (1683-1760). Ceruti trof in Lima de
muzikale traditie aan van de villancicos: meerstemmige liederen, die bestonden uit de
afwisseling van een coupletten met refein. Villancicos bezaten zowel elementen uit de
eenstemmige volksmuziek als uit de gecomponeerde polyfonie. Ze hadden met het
madrigaal gemeen dat met de muziek gestreefd werd naar uitbeelding van de
betekenis van woorden. Soms werden villancicos in lokale dialecten gezongen.
Het werk van de drie elkaar opvolgende musici vormde een overgang van de Spaanse
naar de Italiaanse muziekstijl . Torrejón kwam naar Zuid Amerika en volgde min of
meer de muzikale ontwikkeling van Durón en Hidalgo. Hij balanceerde als het ware
tussen de echte Spaanse stijl (zoals de bovengenoemde villancicos) en de Italiaanse
als nieuwkomer, met de aria en het recitatief. Ceruti, als een echte Italiaan, zette de
viool erbij en bracht ook levendige nieuwe harmonieën in die ook in Spanje in de mode
waren gekomen met de entree van de Bourbons aan het hof.
Maar nog meer Italiaans dan zijn voorganger Ceruti was Orejón y Aparicio. Hij
bevestigde als het ware het gebruik van de Napolitaanse stijl; dat was op zich niet
vreemd want dat gebeurde ook in Spanje. Hij volgde de mode, net zoals de in Spanje
beroemde componist José de Nebra dat deed. Zelf werd Orejón, geboren in Huacho,
Perú, “el Huachano Nebra” genoemd, de Nebra uit Huacho, zoiets als de “Händel uit
Peru”.
Deze muziekontwikkeling speelt in de context van een periode die ook wel “Lima
Triomphante” wordt genoemd, ter aanduiding van een serie hoogtepunten in de
culturele ontwikkeling van de belangrijkste stad van Zuid Amerika in die tijd, de
hoofdstad van het vice-koninkrijk van Perú. Orejón is één van de vergeten meesters
uit Zuid Amerika, tegenwoordig nauwelijks meer bekend in Spanje. Zijn muziek is van
het hoogste niveau in vergelijking met zijn tijdgenoten, zowel in Spanje als in de
koloniën. Hij vertegenwoordigt de “Italianisering” van de stijl, met de uitbarstingen
van virtuositeit op de viool en in de zang. Het orkest in de kathedralen verandert, de
chirimías en cornetten maken plaats voor de strijkers en de zangers moeten over de
kracht en het vakmanschap van een Farinelli beschikken om de cantates te mogen
zingen.
De muziek van Orejón is universeel, maar ook Peruaans. In de nogal voorspelbare
Italiaanse stijl van toen, is de muziek zeer origineel. De thema’s hebben een enorme
persoonlijkheid, de harmonieën zijn delicaat en de ritmiek is zeer energiek. Daarin zou
Orejón zelfs met Händel vergeleken kunnen worden. Música Temprana ziet zich
uitgedaagd om de muziek van Orejón y Aparicio te vertolken in een context van zijn
tijdgenoten in de Italiaanse, Spaanse en Zuid-Amerikaanse stijlen
Het voorgetelde repertoire bestaat uit religieuze muziek dat gebruik maakt van
symboliek uit de mythologie.

Alice Borciani, sopraan
Soledad Cardoso, sopraan
Monica Waisman, viool
Florian Deuter, viool
Robert Smith, violone
Manuel Vilas Rodríguez, harp
Francesco Corti, orgel en klavecimbel
Adrián Rodríguez Van der Spoel, gitaar en artistieke leiding

N.B. In februari 2017 wordt een CD met dit repertoire uitgebracht door COBRA
records.
Ensemble
Música Temprana verkent repertoire uit de renaissance en de barok, niet alleen in
Latijns-Amerika, maar ook vanuit bronnen van het toenmalige Spaanse wereldrijk.
Hiermee brengt het ensemble de muziekontwikkeling van Latijns-Amerika in kaart
vanaf het moment dat de eerste conquistadores voet aan wal zetten in de Nieuwe
Wereld tot en met de volwassenwording van de eigen barokmuziek op LatijnsAmerikaanse bodem. De musici van het ensemble zijn veelal geworteld in de LatijnsAmerikaanse cultuur en staan daarmee telkens weer garant voor temperamentvolle
uitvoeringen.